Satrançta İlerleme
Kılavuzu
Belli bir seviyenin üstündeki oyunculara sık olarak yöneltilen sorular genelde
şöyledir: “Nasıl daha kuvvetli bir satranççı olabilirim?” , “Usta oyuncu
olabilmek için özel bir çalışma yönteminiz var mı”, “Açılış mı oyunsonu mu
çalışmalıyım?” veya “Yetenek ilerlemede birinci etken mi?” Satrançseverlerin
arzusu basit: daha iyi oynayabilmek ve bunu mümkün olduğunca çabuk yapabilmek.
Okuyucu şunu muhakkak bilmeli ki diğer zihinsel uğraşlarda
olduğu gibi satrançta da başarıya giden yol bilimsel çalışmadan geçiyor.
Satrançtan iyi anlamak istiyorsanız matematikte olduğu gibi bilimsel çalışma
yöntemleri izleyeceksiniz. İyi bir oyuncu olmak istiyorsanız satrancın bir spor
olduğunu göz önünde bulundurarak klasik antrenman yöntemlerine dikkat
edeceksiniz (beslenme, konsantrasyon,kondüsyon, çalışma disiplini vs.) ve
ilerlemek için insanlar dışarıda hareketli fiziksel sporları yaparken siz
saatlerce tahta başında durma veya bir bilgisayar ekranı karşısında satranç
çalışma ve oynama sabrını kendinizde bulabileceksiniz.
Özellikle küçük yaştaki çocuklarda yaşanılan durum bazı
çocukların çok hızlı bir şekilde ilerlemesi ama sonra da birden çok gerilerde
kalıp kaybolup gitmeleridir. Bahsi geçen çocuğun bir süre sonra ilgisini
kaybettiği için böyle bir durumun olduğu öne sürülebilir ama ya ilkokullar
arası bir turnuvada başarılı olan bir takımın, bir süre sonra benzeri şekilde
yaşıtları tarafından geride bırakılmasına ne demeli?
Aslında bu durum ezberci bir eğitim sistemindeki durumun
benzeridir. Oyuncu veya öğretmen kısa vadede başarı getirebilecek yollara
saparsa sonuçlar tabii ki yukarıda anlatıldığı gibi olur. Buna en tipik
örneklerden biri bir ilkokullar arası turnuvasında bir takımın öğretmenlerinden
aldığı talimatla Fe3, Vd2 oynaması ve rakip h6 sürünce Fxh6 vurup oyunu
kazanmasıdır. Tabii ki yeterli destekten yoksun bu feda başarısız olmalı ama
oyuncular ilkokul çocukları olunca, bu takımın eksik bilgilerle şampiyon olması
da yadırganmamalı. Sonrası ise malumdur. Bir yere kadar bu taktik tutar. Bir
süre sonra doğal olarak başarısızlık gelir ve hayal kırıklığı ile belki de iyi
bir öğretmenin elinde çok başarılı olabilecek bu istekli çocuklar genç yaşta satranç emeklisi oluverirler.
Nasıl Başlamalı
(1000-1400 rating arası)
A) Teknik Çalışma
Diğer oyunlardan farklı olarak satranç oynamayı bilemeyen
bir oyuncu bilgi olarak eksi durumdadır. Ancak taşların hareketini öğrendiğiniz
anda 0 mertebesine gelirsiniz. Bundan sonra bir kitaptan (!) öğreneceğiniz her
şey sizi artıya götürecektir. Şüphesiz insanlar hiç kitap okumadan da
gözlemleri ile bilgilerini arttırabilirler ama şu unutulmamalı bu gözlemler
sizi doğru noktalara götürebildiği yanlışlara da götürebilir!
Satranç oynamayı bilmiyorsanız veya oynamayı bilip de hiç
bir kitap okumadıysanız, ne seviyede olursanız olun eski Dünya Şampiyonu
Capablanca’nın “Satrancın Esasları” kitabı en iyi başlangıç olacaktır.
Başlangıçta oyun kurallarının da anlatıldığı bu kitapta bildiğinizi
düşündüğünüz noktaları bile muhakkak okumanızda fayda var. Satranç tarihinin
dahi şampiyonu olarak anılan Capablanca 13 yaşında Küba şampiyonu olduğunda
hiçbir kitap okumamıştı. Şüphesiz böyle bir dahinin basit anlatım tarzı
okuyucuya büyük katkılar sağlayacaktır. Bu kitap ile yapacağınız çalışmaları
teknik çalışma olarak nitelendireceğiz
B)Taktik Çalışma
Satrancını ilerletmek isteyen ve “Satrancın Esasları”nı
okuduktan sonra daha önce onu yenen bir arkadaşına yeni öğrendiklerini gösterip
‘hava atmak’ isteyen satranççının başına oynamaya başlayınca şu gelebilir:
kendisi sürekli olarak kitapta tavsiye edilen prensiplere uygun hamleleri
yapmaktadır. Bununla beraber bu prensiplerden hiç haberi olmayan arkadaşı eski
oyununu sergilemekte vezirini erken oyuna sokmakta, kare kontrolüne önem
vermemektedir. Sonuç belki de kitap okuyan taraf için daha da kötüdür çünkü
rakibinin oyun tarzı kitapta anlatılanlara göre öyle kötüdür ki oyuncu bu
hamleleri çürütmek için girişimde
bulununca yanlış yollara sapar.
Yeni başlayan satranççılar arasında belirleyici etken pratik
üstünlüğüdür. Bazı satranç motiflerini bilmek (çatal, açma şah, şiş gibi) ve
hızlı farkedebilmek hemen üstünlük getirir. (tabii bu arada oyuncunun
kesinlikle taşlarını kaba bir şekilde boşta bırakmadığını varsayıyoruz). Bu
özellikleri geliştirmek için yapacağımız çalışmalara taktik çalışma diyeceğiz.
Şu kitapları öneriyoruz: Camil Seneca’nın “Öğretici Oyunlar” isimli kitabı (bu
kitapta amatör oyuncular arasında gelebilecek oyunlar ele alınıyor) Fischer’in
yazdığı “A’dan Z’ye satranç” (Bu kitapta sadece satrancın ‘a’sı var. Bu kitabı
satranç tahtası gerektirmeden okuyabilirsiniz. İçinde elemanter 1,2 ve 3
hamlede matlar var) Kahraman Olgaç’ın Satranç öğrenelim serisinin dördüncüsü
“Seçme Oyunlar Açılışlar Savunmalar” kitabı (bu kitapta öğretici oyunlar
açılışlara göre sınıflandırılmış. Bu açıdan iyi ama kötü tarafı içinde yorum
yok ve oyunların aşağısında ‘tam varyant’ veriyorum diye sunulan devam yolları
en doğruları değil). Bunun yanı sıra bilgisayara alışıksanız ve internet
üzerinden öğrenebileceğinizi düşünüyorsanız taktik çalışma için şu linkler size
yeterlidir. ‘Satrancın Esasları’ kitabını okurken aşağıdaki oyunları çalışmak
sizin için yeterli olacaktır.
Not: Bu linklere
www.satrancokulu/mychess/oyunlar.asp
adresinden de ulaşabilirsiniz (Basit Matlar, Tuzaklar, Öğretici Oyunlar
başlıkları altında). Bu site bu satırların yazarı tarafından yürütülmektedir.
C)Pratik Çalışma
Nasıl teknik çalışma ve taktik çalışma tek başına bir şey
ifade etmiyorsa, benzer şey pratik için
de geçerlidir. Satrançta başarı için bu üç çalışma beraberce ve belli
bir dengede yapılmalıdır. Satranç dernekleri yıllarca her gün satranç oynayan
insanlarla doludur ama emin olun ki eğer bu insanlar teknik ve taktik çalışma
yapmıyorlarsa bir milim bile ilerlemezler. Biz okuyucunun teknik ve taktik
çalışma yaptığını varsayarak nasıl pratik yapması gerektiğini anlatacağız.
Tabii ki sosyal açıdan en iyi pratik bir arkadaş gurubu
oluşturup beraber oynamaktır. Bu şekilde fikir alış verişinde bulunur hem de
eğlenceli vakit geçirirsiniz. Dikkat edilmesi gereken nokta eğer kendinizi
geliştirmek istiyorsanız mümkün olduğunca kendinizden kuvvetli oyuncularla
oynamanızdır. Kendinizden zayıf bir oyuncuyu yenmek bazen eğlenceli olsa da
oyununuz gerileyebilir. Rakibiniz hatalarınızı cezalandırmakta başarısızsa
ister istemez sizi daha çabuk zafere götürecek yollara sapabilir ve bunu bir
alışkanlık haline getirebilirsiniz. Oynadığınız oyunlardan sonra da oyunu
analiz etmek çok yararlı olur.
Diğer bir yöntem bilgisayarla oynamaktır. Bunu için
chessmaster8000 (herhangi bir bilgisayar oyunları satan yerde bulabilirsiniz)
çok uygundur. Bu programın içindeki çeşitli seviyedeki karakterlerle oynama
fırsatı bulabilirsiniz ve de bu şekilde kendinizdeki gelişimi takip etmek kolay
olur. En az 20’şer dakikalık oyunlar oynamanızı tavsiye ediyoruz. Oyundan sonra
da muhakkak analiz yapmalısınız.
Chessmaster8000 programı her ne kadar insani hatalar yapsa
da gerçek bir insanla oynamanın yerini tutmayabilir. Eğer böyle düşünüyorsanız
ve yüzyüze satranç oynama fırsatınız yoksa internette satranç oynamak tam size
göre. Bazı siteler
ICC : Internet Chess Club dünyanın en popüler satranç
sitesidir. Bu siteye üyelik paralı olmakla beraber misafir (guest ) olarak da katılabilirsiniz. Bu sitede oynamak
için şu yardımcı programları sunuyoruz
3)Blitzin: Bu program icc’den maksimum yarar sağlayan
programdır. Şu linkten bu programı download edip kullanabilirsiniz.
http://www.satrancokulu.com/online/blitzin.asp Bu program sayesinde oyunları kaydedip
chessmaster800’de analiz edebilirsiniz.
FICS: Yine yabancı bir serverdir. Farklı olarak mail
adresinizi gönderdikten sonra buraya üye olabilirsiniz. Komutları icc’nin çok
benzeridir.
.jpg)
.jpg)
.jpg){kind=link}